OPOZYCYJNOŚĆ DYDAKTYZMU
Opozycyjność artyzmu i dydaktyzmu budziła kontrowersje od dawna — może dlatego, że dużo częściej niż inne kategorie prowadziła do spłaszczenia wewnętrznej przestrzeni utworu. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że każda kategoria literacka może wywołać sytuację, w której wszystkie elementy struktury tekstu zostaną formalnie i funkcjonalnie przystosowane do pierwiastków pełniących funkcję dominującą, do czynników, wokół których koncentrują się podporządkowane im inne składniki utworu. Ośrodkiem, ku któremu nagina się konstrukcję rzeczywistości przedstawionej, bywa najczęściej nakierowanie pragmatyczne i utylitarne, ale analogiczną funkcję mogą pełnić kategorie inne, zwłaszcza przygodowość i sensacja oraz dominanty ideologiczne.